tytuł oryginalny: Pismak / Wright and Fight
reżyseria: Wojciech Jerzy Has
występują: Wojciech Wysocki, Gustaw Holoubek, Janusz Michałowski
kraj i rok produkcji: Polska 1984
czas trwania: 114'
data premiery: 1986-09-23
original language: Polish with English subtitles
Rafał, wydawca i redaktor satyrycznego pisemka „Diabeł”, zostaje aresztowany i osadzony w więzieniu w jednej celi ze słynnym kasiarzem Szpicbródką i oskarżonym o morderstwo zakonnikiem Sykstusem. Trwa I wojna światowa, ale świat więzienia stanowi zamkniętą enklawę, w której oderwany od codzienności pisarz prowadzi sam ze sobą dysputy o literaturze i sztuce. Dojrzewa w nim zamysł powieści, inspirowanej obserwacjami więziennego życia. Sam nie zna powodów własnego aresztowania, a informacje uzyskane podczas pierwszego przesłuchania nie są jasne: autorstwo plugawych artykułów, obraza moralności. Dopiero w kolejnej rozmowie ze śledczym dowiaduje się o znalezionym w jego mieszkaniu pistolecie, z którego zastrzelono w zamachu terrorystycznym dwie osoby. Mimo kontekstu historycznego reżyser skupia się na wątkach tajemnicy ludzkiego losu i problemie przemijania, tworząc wnikliwy portret psychologiczny bohatera – człowieka samotnego, zagubionego, niepogodzonego z czasem, w którym żyje.
Rafal (Wojciech Wysocki) is the publisher of the ‘Devil’ anti-clerical magazine during the First World War. He is arrested by the tsarist authorities on suspicion of murder and involvement in terrorist attacks. His prison cell is called ‘the saloon’. He shares it with famous cracksman Szpicbrodka (Zdzislaw Wardejn) and a former monk – Sykstus (Jan Peszek). Rafal recalls traveling by train with his beloved Maria (Gabriela Kownacka), during which he met an immigrant writer (Jerzy Zelnik). The conversation with the writer fueled Rafal’s literary ambitions, but he didn’t think about specific protagonists until he met his inmates. Between interrogations conducted by an investigator (Gustaw Holoubek), medical examinations and visitations, Rafal fantasizes about the protagonists of his novel. The cracksman tells him his stories, the monk intrigues him with silence. Over time, it turns out that Rafal's fever is a result of developing typhus. Thanks to this, he befriends the prison doctor (Janusz Michalowski), who becomes a conversation partner for him. They talk about the nature of being, perception and the rules of art. Rafal won’t be judged in court, the prison is opened due to some military operation. When he is released, he meets his double among the legionnaires. Wright and Fight is an adaptation of a novel by Wladyslaw Terlecki under the same title, one of three novels devoted to psychological problems of writers. Rafal is one of the typical protagonists of Has, focused on inner suffering. He also gradually loses contact with reality for the sake of inner life. The boundaries between reality and imagination blur, track of the time is lost due to isolation.